Hoogbegaafd zijn en je werk

Door: Willemien Schollaart (mei 2022).

Je bent hoogbegaafd. Waarom kun je dan vastlopen in je werk?

Hoogbegaafd zijn gaat niet zelden samen met problemen op het werk. Een paar voorbeelden van situaties waarin hoogbegaafden verzeild zijn geraakt:

• “Ik ben zo snel verveeld op de werkvloer. Ik hop van de ene naar de andere baan. Ik begin enthousiast maar dit verdwijnt al snel als ik het trucje door heb (bore-out). Helaas is dit vaak sneller dan het moment dat mijn manager heeft gedacht aan promotie en daarom ga ik dan maar weer naar het volgende.”
• “Ik ben in conflict met mijn manager. Ik heb vaak kritiek op zijn manier van aanpak en ik vind het zo verschrikkelijk dat hij A zegt maar vervolgens B doet! Ook met collega’s op de werkvloer botert het vaak niet omdat zij mij niet begrijpen en ik hun niet.”
• “Ik heb een burn-out omdat ik veel te hard werk. Ik kan het werk maar moeilijk half doen en werk al jaren veel meer uur dan in mijn contract staat.”
• “Ik houd het op de werkvloer niet vol omdat ik moeite heb om alle prikkels te filteren. Het werken in de kantoortuin ervaar ik als verschrikkelijk!”

Hoogbegaafd. Welke problemen kun je dan tegenkomen in je werk?

Als werkgever van een bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in hulpvragen rond hoogbegaafdheid, is het meer dan logisch dat ik een team mensen heb aangetrokken dat zich herkent in de kenmerken van hoogbegaafdheid. Ik ben dan ook niets anders gewend dan om rekening te houden met hun gevoeligheden en uitdagingen maar zeker ook gebruik te maken van hun geweldige kwaliteiten en talenten. De kracht van de werknemer is de parel: datgene dat hij of zij inbrengt en bijdraagt, waarin hij of zij persoonlijk schittert, maar waardoor de werknemer veel inbrengt in de organisatie als geheel.

Tegelijk heeft deze parel ook een schaduwkant. Hoogbegaafde werknemers zijn ontzettend sensitief: ze zijn gewend ‘door de kieren heen’ te voelen. Ze voelen intens bij zichzelf maar kunnen ook goed waarnemen wat er aan de andere kant gebeurt, bijvoorbeeld bij mij als hun werkgever. Dit kan overweldigend zijn op het werk en veel energie vragen als de werknemer vroeger als sensitief en begaafd kind onvoldoende heeft geleerd om te begrenzen.

Enorm helpend is daarbij het weten van plek en plaats: je kunt veel aanvoelen maar het is vaak niet aan jou om iets te doen. Als werknemer kun je bijvoorbeeld een hoop zien aan wat er te verbeteren valt in de organisatie en dit kun je aangeven. Je ziet het vaak erg scherp, echter is het niet aan jou om dit daadwerkelijk door te voeren of erover te beslissen. Als je hoogbegaafd bent, levert dit in je werk gegarandeerd problemen op tussen jou en je leidinggevende als je dit niet respecteert. Ook in het contact met cliënten speelt dit een grote rol. Voor je het weet ben je in de rol van ouder gekomen en ben je aan het zorgen voor je cliënt. Er is dan geen sprake meer van contact tussen volwassenen maar meer van een ‘ouder-kind relatie’.

Vanuit welke plek handel je als hoogbegaafde in je werk?

In ons team werken we dan ook veel met de drie plekken van waaruit je je werk kunt doen: de magische plek, de aangeboden plek en de dienende plek. De magische plek is de plek waar je als kind veel tijd hebt doorgebracht en die je zeer vertrouwd is. Je handelt in deze plek met een grote vanzelfsprekendheid. Veel hulpverleners kennen deze plek goed als zij er voor de ander zijn en het voor de ander lichter willen maken. Ze willen graag oplossen en zorgen dat de ander zich beter voelt.

De aangeboden plek is de plek die de opdrachtgever formuleert. Het is de vraag zoals die op je bordje wordt gelegd: ‘Kun je er alsjeblieft voor zorgen dat mijn kind zich door de therapie weer goed gaat voelen en dat ik geen last meer heb van zijn boze buien?’. Deze aangeboden plek werkt vaak prima samen met de magische plek. Het lijkt een geweldig match, maar het eind van het liedje is vaak minder gunstig: de hulpverlener gaat vanuit zijn magische kindplek hard aan de slag en de cliënt laat voor zich zorgen. Dit voelt even fijn maar uiteindelijk leidt dit tot overbelasting bij de sensitieve, hardwerkende werknemer en teleurstelling bij de cliënt omdat deze de hulpverlener als ‘surrogaatouder’ is gaan waarnemen. Zijn behoeftes daarin kunnen natuurlijk nooit worden vervuld!

De dienende plek is een plek waarin de hoogbegaafde werknemer zijn werk op een fijne, lichte en vervullende manier kan doen. Vanuit deze plek komt de hulpverlener langszij en blijft de cliënt zelf verantwoordelijk. Hij wordt als volwassene aangesproken. Dit is daarom ook een stuk spannender dan werken vanuit de ‘magische kindplek’ of de ‘aangeboden plek’ omdat dit een zekere bewustheid vraagt en tegelijk ook het afgrenzen vanuit een volwassen positie. Tegelijk is het een plek die minder zwaar voelt omdat ieder passende verantwoordelijkheid draagt en deze niet van een ander hoeft over te nemen. Het risico van vastlopen in het werk als je hoogbegaafd bent, wordt zo een stuk kleiner.

Verder lezen?

Wat houdt hoogbegaafdheid bij volwassenen in?
In dit artikel komen vragen aan bod die vaak in onze praktijk zijn gesteld. Door volwassenen die willen weten of ze hoogbegaafd zijn en hoe ze dat dan kunnen weten. Maar ook door hun partners, vriendinnen en werkgevers.

Overprikkelbaarheden
Welke overpikkelbaarheden onderscheidt Dabrowski en hoe herken je deze bij jezelf?

Hindernissen bij talentontwikkeling
Helaas hebben veel hoogbegaafde volwassenen van nu de ervaring dat hun talent niet werd gezien of dat zij er niet mochten zijn in hun intensiteit en complexiteit qua voelen en denken.

Hulp nodig?

Coaching
(Vermoedelijk) hoogbegaafde volwassenen biedt Dotado een veilige omgeving met veel begrip en kennis van wat het betekent om hoogbegaafd en/of  hooggevoelig te zijn.

Onderzoek
Onderzoek is zicht krijgen op dat puzzelstukje dat ontbreekt, waardoor je jezelf en je eigen levensloop beter kunt begrijpen. Daarbij is ook oog voor jouw specifieke overprikkelbaarheden.