Tijdens deze vakantie bezochten we een prachtige plek: de Spelerij/Uitvinderij. Voor ieder kind een paradijs van de bovenste plank, hoogbegaafd of niet. Deze plek, die door de kunstenaar Jos Spanbroek al opgericht werd in de jaren ’80, is een ongewone speeltuin en werkplaats waar je kunt verwonderen, kunt ontdekken en kunt oplossen. En dat alles zonder al te vaste kaders, door grenzen en vastigheden zoveel mogelijk te laten wegvallen. Zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en vindingrijkheid staan hoog in het vaandel. Jos Spanbroek: ‘Als je een speelhuisje voor kinderen bouwt, zal het bij het spelen een huisje blijven. Geef je ze een doos, dan kan het van alles worden: een huisje maar ook een auto of een boot. Je moet dingen niet te veel willen invullen’.
In de Engelse taal is de nuance zo mooi gemaakt en zijn er twee woorden voor: ‘game’ staat voor spel dat door regels is ingekaderd. Denk aan een voetbalspel of door volwassenen georganiseerd zevenkamp. Het woord ‘play’ staat voor open en vrij spel. De psycholoog en auteur Peter Gray ziet spel als door kinderen zelf bedacht en gestuurd, zonder toezicht van volwassenen. In dit soort spel leren kinderen over het leven en doen ze enorm veel sociale vaardigheden op. Ze leren er controle te hebben over hun eigen leven (interne locus of control). Ze leren er om hun eigen problemen op te lossen, wat veel minder het geval is als er steeds volwassenen aan hun zijde zijn op wie zijn kunnen terugvallen. Ook leren zij er dat de wereld niet persé een angstige plek is, maar een plaats waar veel plezier te beleven valt. Een uitstekend middel tegen depressies en angststoornissen! En zeker niet onbelangrijk: kinderen leren er om rekening te houden met anderen, ze ontwikkelen er empathie.
In de afgelopen 50 jaar is er in de samenleving veel minder ruimte gekomen voor dit soort spel. Hoe komt dat? Allereerst is daar de toename van de aandacht voor het schoolse leren en de schoolse kijk op ontwikkeling van kinderen, gebaseerd op de aanname dat kinderen alleen leren van volwassenen en dat het verspilde tijd is als zij samen spelen zonder volwassenen. Ten tweede is daar de toename van angst dat er overal gevaar op de loer ligt en dat we onze kinderen iedere minuut van de dag in de gaten moeten houden om te voorkomen dat hen iets overkomt. Helaas is de hoeveelheid stoornissen, zoals angststoornissen, ADHD en depressie in de afgelopen 50 jaar ook onder kinderen enorm toegenomen. Een zorgwekkende beweging.
Asynchroniteit geeft bij een hoogbegaafd kind veel frustratie. Het kind voelt vaak wel aan dat er iets niet klopt en dat hij of zij anders is dan andere kinderen. Hij kan hier echter geen naam aangeven. Hoe intelligenter het kind is, hoe vaker asynchroniteit ook echt een probleem wordt. Uitleg hierover kan veel helpen.
De vakantie zette mij aan tot meer ruimte voor vrij spel bij mijn kinderen: laat hen het huis maar verbouwen, tenten maken met de tafelkleden en hond en baasje spelen, blaffend het huis door rennen en vervolgens de buurt in om zich vervolgens met twee stokken anderhalf uur te vermaken. En het inspireerde mij om zelf weer meer te spelen: creatief te zijn en op ontdekking te gaan. Te dansen en gekke vragen te bedenken en in mijn werk lekker te durven experimenteren samen met mijn team. Op avontuur te gaan. Of, zoals Jos Spanboek het zelf mooi zegt: ‘Iets kan alleen mislukken als je tevoren vastlegt wat het eindresultaat moet zijn. Als je werkelijk beseft wat het betekent ‘op avontuur te gaan’, mislukken dingen niet, want dan ben je gericht op het proces, de activiteit. Het product vormt zich dan naar de keuzes onderweg en de ontwikkeling die je doormaakt’.
Veel speelplezier toegewenst!
Meer lezen/kijken of zelf spelen?
Excursies
Dotado organiseert al meer dan tien jaar dagjes weg voor hoogbegaafde kinderen. Lekker spelen, ontdekken en leren.
De TED-talk van Peter Gray
Over het belang van spelen.
De podcast Montessori Education van Jesse Mc Carthy ‘Play’ (met Peter Gray)
Het boek ‘Play’ van Stuart Brown.
Bezoek De Uitvinderij/Spelerij in Dieren