In zijn Positieve Desintegratie Theorie beschrijft Dabrowski de persoonlijkheidsontwikkeling volgens vijf opeenvolgende niveaus. Niet iedereen doorloopt deze niveaus; de meeste mensen blijven op niveau 1; sommigen ontwikkelen door tot en met niveau 2 of 3. Hoogbegaafden kunnen met inzicht en de wil om te groeien door naar niveau 4. Slechts een enkeling bereikt niveau 5, zoals bijvoorbeeld Gandhi of de Dalai Lama. Volgens Dabrowski zijn de aangeboren talenten en zijnskenmerken hoogbegaafdheid samen met de vijf overprikkelbaarheden plus de wil om te groeien nodig om tot ontwikkelingspotentieel te komen.

1. Primaire integratie

Dit niveau is een samenhangende psychologische structuur die wordt gestuurd door primitieve drijfveren en socialisatie. Er bestaat geen werkelijke autonomie of individuele persoonlijkheid. Egocentrisme, zelfrechtvaardiging, ontbreken zelfreflectie, geen eigen verantwoordelijkheid als het fout loopt, ontbreken innerlijk conflict (wordt als hinderlijk en ongewenst ervaren), conflict met anderen, weinig vermogen tot empathie, conformiteit en zich aanpassen worden voortdurend nagestreefd.

2. Eénlagige desintegratie

Eerste niveau van desintegratie, waarbij conflicten tussen gelijkwaardige alternatieven de primaire integratie afbreken. Innerlijk conflict (nog oppervlakkig en richtingloos), humeurschommelingen, depressieve gevoelens, onrust, psychosomatische klachten, angstaanvallen, fobieën, onzekerheid, aanvaarding van anderen en ‘doen wat hoort’ is nog heel belangrijk, heen en weer slingeren tussen verschillende richtingen en mogelijkheden, zelftwijfel, keuzes maken is moeilijk. Op dit niveau is geen oplossing voor ontwikkeling voorhanden en velen vallen terug naar niveau 1 om zichzelf te beschermen tegen verdere desintegratie. Als de desintegratie geen richting krijgt, is er geen stuwende kracht en blijft men op niveau 2.

3. Spontane meerlagige desintegratie

Er is veel innerlijk conflict en dit krijgt richting. Het is aanleiding tot emotionele groei en ontwikkeling van eigen waarden- en normensysteem. Die op zijn beurt de basis vormt voor emotionele en cognitieve ervaringen en losmaken van ‘wat hoort’ (positieve onaangepastheid). Conflict ‘hoe ik ben’ en ‘hoe ik wil en kan zijn’, drijfveer persoonlijkheidsideaal, gevoelens van ontevredenheid met zichzelf, existentiële angst en innerlijke morele conflicten, (mogelijk pijnlijk) proces, loslaten behoefte aan goedkeuring van anderen, geloven in zichzelf, groeiend besef persoonlijke autonomie, stijging gevoel van eigenwaarde.

4. Georganiseerde meerlagige desintegratie

Bewuste sturing van persoonlijkheidsontwikkeling via innerlijk conflict, sterker eigen waarden- en normensysteem, persoonlijkheidsideaal duidelijker en meer bereikbaar, rustiger, toename vermogen tot empathie, sterk verantwoordelijkheidsgevoel, authenticiteit, zelfbewustzijn, autonomie in praten en handelen, zelfreflectie, zelfacceptatie, zekerheid (gevoel van) dat ontwikkeling plaatsvindt, vermindering innerlijk conflict, faalangst en weerstand, ontwikkeling groot mededogen voor de pijn van anderen.

5. Secondaire integratie

Persoonlijkheidsideaal wordt bereikt, innerlijk conflict verdwijnt, integratie eigen waarden en normen. Men is en gedraagt zich op deze wijze, denken en voelen zijn versmolten in een flexibel en harmonieus geheel, empathie en altruïsme zijn prominent aanwezig.

Bronnen

Mendaglio, S. (2008) Dabrowski’s Theory Of Positive Disintegration. Anodyne, Inc. DBA Great Potentional Press, Inc.

Verder lezen?

Overprikkelbaarheden
Welke overpikkelbaarheden onderscheidt Dabrowski en hoe herken je deze bij jezelf?

Hindernissen bij talentontwikkeling
Helaas hebben veel hoogbegaafde volwassenen van nu de ervaring dat hun talent niet werd gezien of dat zij er niet mochten zijn in hun intensiteit en complexiteit qua voelen en denken.

Wat houdt hoogbegaafdheid bij volwassenen in?
In dit artikel komen vragen aan bod die vaak in onze praktijk zijn gesteld. Door volwassenen die willen weten of ze hoogbegaafd zijn en hoe ze dat dan kunnen weten. Maar ook door hun partners, vriendinnen en werkgevers.

Hulp nodig?

Coaching
(Vermoedelijk) hoogbegaafde volwassenen biedt Dotado een veilige omgeving met veel begrip en kennis van wat het betekent om hoogbegaafd en/of  hooggevoelig te zijn.

Onderzoek
Onderzoek is zicht krijgen op dat puzzelstukje dat ontbreekt, waardoor je jezelf en je eigen levensloop beter kunt begrijpen. Daarbij is ook oog voor jouw specifieke overprikkelbaarheden.

 

Meld je aan