Blog: Typische onderpresteerder

Sietse is 17 jaar en staat bekend als een typische onderpresteerder. Hij zit in de vierde klas van het vwo maar dreigt nu voor de tweede keer te blijven zitten. Niet dat Sietse daar warm of koud van wordt. Als ik hem er vragen over stel, lijkt het wel of hij voor de eerste keer over de gevolgen daarvan nadenkt. Wat hij verder wil als hij blijft zitten of als hij toch overgaat? Geen idee! Nou, toch wel iets: in ieder geval zijn middelbare schooldiploma halen en dan iets met natuurkunde gaan doen. Hoe hij dat wil bereiken? Geen flauw idee. Wat hij over zichzelf te weten zou willen komen door middel van het onderzoek? Glazige ogen: ‘Alles gaat prima met mij.’

Sietses mentor, zelf hoogbegaafd, heeft zijn moeder op ons bedrijf gewezen: ze herkent zoveel kenmerken van hoogbegaafdheid in Sietse. Zou dat de oorzaak zijn van zijn demotivatie op school? De school is handelingsverlegen. Ook Sietses moeder weet niet goed wat ze met de situatie aan moet. Waar ligt bij Sietse een sleutel?

De intelligentietest wijst een hoog IQ uit bij Sietse. Sietse is een snelle denker die de basisschool doorgerold is zonder al te veel inspanning. Hij richtte zich op goed in de groep vallen en kon het altijd goed met iedereen vinden. Dat ging hem van nature gemakkelijk af. Gemakkelijk nieuwe dingen eigen kunnen maken en hoogbegaafd zijn? Dat leidt natuurlijk tot demotivatie op de middelbare school en niet weten hoe je moet leren leren. Eén plus één is twee.

Maar er is veel meer. Dit is de gemakkelijke verklaring, die uit de standaardboekjes over onderpresteren komt. Sietse is echter geen standaard ‘hoogbegaafde’ zoals er eigenlijk geen standaard hoogbegaafde is. Sietse heeft een verhaal. En ik mag vandaag in zijn verhaal stappen en meekijken. Wat bijzonder!

Sietse is opgegroeid in een complex gezin, als oudste kind. Zijn biologische vader die hij ‘de smeerlap’ noemt heeft het gezin jarenlang geterroriseerd. In huis was er altijd een sfeer van angst en onveiligheid. Zelfs nu zijn vader het huis heeft verlaten, is er nog vaak angst: ‘Wat als hij plotseling voor onze neus staat?’. Wat doet het met een sensitief, slim kind als Sietse als hij in zo’n omgeving opgroeit? Sietse is al snel kind af geworden. Hij is in het vacuüm gezogen, de plek die leeg bleef: beschermer van zijn moeder en van al zijn broertjes en zusjes. Constant alert en bezig met of de ander het wel redt. Sietske heeft tot nu toe geen tijd gehad om bezig te zijn met zijn eigen toekomst noch had hij überhaupt de energie om na te denken wat hij nu eigenlijk zelf wil in het leven. Hij is aan het overleven geweest.

Deze jongen raakt me: een hoogbegaafde jongeman, die emotioneel zoveel schade heeft opgelopen. Toch is er hoop: Sietse zegt ‘ja’ tegen een coachingstraject met één van onze trainers. Daar krijgt hij een plek voor zichzelf om zich te uiten, om te leren hoe hij zich op een gezonde manier ten opzichte van zijn beide ouders kan verhouden en hoe hij van daaruit kan nadenken over waar hij zelf warm van wordt, hoe hij zijn eigen toekomst ziet. Het zal nog een heel proces worden. Heling kost tijd. Maar hij wil het aangaan. Graag lopen we verder met hem op.

Meer lezen?

Trauma en hoogbegaafdheid
Gevoelige, hoogbegaafde kinderen kunnen door nare ervaringen in en buiten het gezin schade oplopen. Gelukkig kan trauma verwerkt worden.

Onderpresteren
Wat is onderpresteren eigenlijk precies en wat is eraan te doen?

Typisch hoogbegaafde leerlingen
Betts en Neihart hebben een handzame indeling gemaakt van types leerlingen.

Hulp nodig?

Coaching van jongeren
Voor hoogbegaafde pubers kan het fijn zijn om zich op een ‘neutrale’ plek te kunnen uiten over wat hen bezighoudt.

Oudercoaching
Voor ouders die naar de diepere laag willen kijken en vanuit systemisch perspectief willen werken aan de relatie met hun kind.