Maar wat als ondanks al deze ingezette middelen de problematiek blijft bestaan? Als je in de opvoeding zo hard aanloopt tegen patronen en dynamieken en je kind niet goed in zijn vel blijft zitten, ondanks de erkenning van zijn of haar hoogbegaafdheid en hooggevoeligheid? Wij ontwikkelden het IJsbergmodel om inzicht te geven in wat er dan aan de hand kan zijn:
Het IJsbergmodel
Kinderen reageren met hun gedrag soms op zaken die zichtbaar en duidelijk zijn: als je zoon honger heeft, heeft hij een korte lontje. Als hij elke dag te weinig uitdaging op school heeft, reageert hij thuis prikkelbaar. Hoe vervelend zoiets ook kan zijn, dit zijn zaken die spelen aan de oppervlakte. Ze zijn vaak zichtbaar te maken, bv. met tests, metingen of met een bepaalde aanpak in de opvoeding om te buigen. Hierbij gaat het om de 10% van de ijsberg, dat gedeelte dat zichtbaar is en in de afgelopen jaren in hoogbegaafdheidsland zichtbaar is gemaakt.
Kinderen reageren echter ook op zaken die in de onderlaag spelen en die niet meteen zichtbaar of meetbaar zijn. Dat gedeelte bevindt zich onder water en betreft een groot gedeelte van de ijsberg, wel 90%! Het gaat hierbij om een diepe loyaliteit naar hun ouders, broers en zussen en de beide familiesystemen van hun ouders.
Systemisch kijken naar de vraag
Als een probleem niet echt verdwijnt terwijl er al zoveel is ingezet (aanpassingen op school, een bepaalde opvoedmethode en meer contact met ontwikkelingsgelijken), kan het veel opleveren om op een andere manier te kijken naar het probleem. Systemische vragen die dan gesteld kunnen worden, zijn: Wat brengt het kind met zijn gedrag in beeld? Voor wat of wie uit het familiesysteem vraagt het kind aandacht? Welke (oneigenlijke) plek neemt het kind in het systeem in? Voor wie of wat is het kind zo hard aan het werk? Deze vragen kunnen niet via de ratio worden beantwoord. Daarvoor is een (opvoed)opstelling en het gebruik van intuïtie behulpzaam.
De vier krachten in familiesystemen
Bij problemen die niet weggaan maar patronen worden, kan gekeken worden naar vier principes die een rol spelen in familiesystemen:
- Ordening: als kinderen de verkeerde plek hebben en bijvoorbeeld op de plek van ouders of van een overleden kind (doordat het dezelfde naam draagt) terecht komen, is dat niet goed voor het kind maar ook niet voor de ouders en andere gezinsleden. Dit geeft onrust in een systeem en overbelasting bij het kind.
- Balans van geven en nemen: in de meeste relaties is het zo dat er een evenwicht moet zijn in het geven en nemen, denk aan partnerschap of een werkrelatie. Bij ouders en kinderen is dat niet zo. Zij hebben het leven van hun ouders ontvangen en kunnen dit niet compenseren. Als er een beweging ontstaat waarin het kind toch voor de ouder ‘zorgt’ met zijn gedrag, kost dit veel en zorgt dit voor ongezonde verhoudingen in het gezin.
- Erbij horen: iedereen en alles hoort erbij in het systeem, ook die gebeurtenissen die moeilijk of pijnlijk waren. Systemen werken zo dat als iets onder het vloerkleed belandt of iemand uit het systeem wordt verbannen, in een volgende generatie iemand opstaat om dit in beeld te brengen, bv. door zijn of haar gedrag. Hoogbegaafde kinderen brengen door hun gevoeligheid vaak veel in beeld. Zij dagen hun ouders daarmee uit om te kijken waar ze vandaan komen en wat hen heeft gemaakt wie ze zijn.
- Erkennen wat is: ten slotte is het belangrijk om datgene wat er toe doet waarde te geven. Lastig gedrag is vaak niet meer dan het beschermen van de kwetsbaarheid. Door erkenning te geven aan datgene wat er speelt zonder dat minder of meer te maken, helpt om lastig gedrag overbodig te maken. Omdat dan zichtbaar wordt waar het werkelijk over gaat.
Opstellingen en systemische gesprekken
Onze coaches en trainers kunnen je helpen om aan de hand van deze vier pijlers te onderzoeken waar het gedrag van je kind mee te maken zou kunnen hebben. We kijken terug naar je gezin van herkomst, jouw eigen plek in je gezin en die van je kind. We stellen vragen die er toe doen en werken daarbij veel met materialen zoals vloertegels, blokken en pionnen. Ook helpen wij je om als ouder een beweging te maken die ruimte geeft voor jezelf maar ook zeker voor je kind. Hierdoor komt er meer rust, ontspannenheid en leven en kan je hoogbegaafde kind zich vrij gaan ontwikkelen.
Lees hier meer over onze mogelijkheden voor coaching of een opvoedopstelling.